ในช่วงย่างเข้าสู่ฤดูหนาวปลาต่างๆ ที่เกษตรกรเลี้ยงไว้มักจะเกิดโรคระบาดได้ง่าย ความแข็งแรงและความต้านทานโรคลดลง ปลาจะเครียด ไม่กินอาหาร จึงเป็นช่วงที่ต้องระวังไม่ให้ปลาที่เลี้ยงเป็นโรคระบาดปลา ไม่ว่าจะเป็นโรคจุดขาวในปลาดุก ปลาสวาย โรคหนอนสมอในปลาตะเพียน ปลายี่สก ปลานวลจันทร์ โรคเห็บปลา ในปลาที่มีเกล็ด ปลาที่มีหนัง เป็นต้น เกษตรกรควรรีบจับปลาที่ไม่เป็นโรคจำหน่ายแม้จะได้ราคาไม่ดี อย่างไรก็ตามหากเกษตกรมีความจำเป็นต้องเลี้ยงปลาต่อไปอีก เราขอแนะนำวิธีดูแลและป้องกันดังนี้

การดูแลและป้องกันโรคที่จะเกิดกับปลาในช่วงฤดูหนาว 

1. ลดปริมาณอาหารปลาให้น้อยลง เพราะในช่วงฤดูหนาวอุณหภูมิในตัวปลาจะลดต่ำลง การเผาผลาญอาหารก็จะต่ำลงไปด้วย

2. พยายามงดการเปลี่ยนถ่ายน้ำในบ่อ และไม่นำน้ำจากธรรมชาติเข้ามาในบ่อ เช่น น้ำในคลอง เพราะอาจมีเชื้อโรคปะปนเข้ามา ถ้าต้องการเปลี่้ยนถ่ายน้ำก็ควรมั่นใจว่าน้ำที่จะเปลี่ยนนั้นสะอาดจริงๆ

3. สำหรับปลาที่เลี้ยงในบ่อดินควรรักษาสภาพน้ำให้อยู่ในสภาพดี โดยสาดปูนขาวลงในบ่อ ประมาณ 60-100 กิโลกรัม/บ่อเลี้ยงปลา1ไร่ และใส่ซ้ำอีกในอัตราเดียวกันทุก 3-4 สัปดาห์

4. ในกรณีที่มีแก๊สผุดขึ้นมาจากพื่นก้นบ่อ ให้สาดเกลือ 200-300 กิโลกรัมต่อบ่อขนาด 1ไร่ โดยสาดเกลือบริเวณที่มีแก๊ส

5. สำหรับปลาที่เลี้ยงในกระชังบริเวณน้ำตื้น ควรย้่ายไปอยู่บริเวณน้ำลึก ซึ่งจะเป็นการปรับอุณหภูมิของน้ำเพราะอุณหภูมิน้ำลึกจะสูงกว่า

6. ช้อนปลาที่ตายหรือป่วยใกล้ตายออกเท่าที่จะทำได้ และทำลายโดยการฝังดินหรือเผาทิ้ง 

7. ใช้ยาปฏิชีวนะผสมอาหาร เช่น ยาอ๊อกซี่ (5กรัม/อาหาร 1 กิโลกรัม) ผสมอาหารให้ปลากินนาน 14 วัน และไม่ควรใช้ยาสองชนิดรวมกัน เพราะอาจทำให้ประสิทธิภาพยาลดลง ่หรือไม่สามารถฆ่าเชื้อโรคได้ ส่วนวิตามินซีให้ใช้ได้(ถ้าให้ปลากินอ๊อกซีแล้ว7วัน ปลายังไม่ลดการตาย ให้เปลี่ยนยาโดยใช้ยาอัมม๊อกซีรีน 250 หรือ500ผสมอาหาร 1เม็ด/อาหาร 1 กิโลกรัม ให้ปลากินนาน 7 วัน)  

8. เมื่อพบว่าปลาในบ่อและปลาในธรรมชาติหายป่วยแล้ว จึงทำการเปิดถ่ายน้ำ และให้อาหารปลาปกติ

   การป้องกันเชื้อโรคและปรสิตภายนอก

ใช้ด่างทับทิม 1 ช้่อนชา ห่อด้วยผ้าหนาๆ เช่น ผ้ายีนถ่วงด้วยหินแช่น้ำลึกประมาณ 1 ศอก ผูกตามมุมกระชังให้ทั่วเพื่อไล่เชื้อโรคปรสิต ให้ทำ 3 วัน/1ครั้ง 

   การป้องกันปลาในกระชังที่ยังไม่ติดเชื้อ

ใช้กระเจี๊ยบแดง 3 ส่วนต่อน้ำอุ่น 1 ส่วน(แช่น้ำอุ่นข้ามวันแล้วกรองเอาแต่น้ำใช้ผสมอาหารให้ปลากิน อัตราส่วน น้ำกระเจี๊ยบแดง 50 ซีซี /อาหาร 1 กิโลกรัม)  

หมายเหตุ: การใช้ยาต้องงดการใช้ยาก่อนจับขายอย่างน้อย 15 วัน หรือตามคำแนะนำบนฉลากยา อย่างเคร่งครัด

เครดิต:ศพจ.ลำพูน  กรมประมง