ปัญหาด้านสุขภาพในการเลี้ยงโคส่วนหนึ่งมาจากที่ เจ้าของเก่ามักละเลยไม่ให้ความสนใจในโรคที่จะเกิดขึ้นจากพยาธิภายใน มีผลทำให้สุขภาพสัตว์ทรุดโทรม ท้องป่อง ซึม โลหิตจาง สัตว์แคระแกร็น โตช้า ไม่กินอาหาร ดังนั้นการเลี้ยงโคขุนจำเป็นต้องได้รับการถ่ายพยาธิ โดยเฉพาะโคที่ซื้อมาขุนที่ได้จากเกษตรกรที่เลี้ยงโคแบบปล่อยซึ่งมีโอกาสติดโรคจากพยาธิได้สูง การถ่ายพยาธิด้วยสมุนไพรเป็นอีกทางเลือกหนึ่งที่เกษตรกรสามารถทำได้ง่ายและหาง่ายในท้องถิ่น มีวิธีการปรุงที่ไม่ยุ่งยาก ช่วยให้โคสามารถกินอาหารได้ดีและช่วยลดค่าใช้จ่ายในการซื้อยาถ่ายพยาธิที่มีราคาสูงโดยเปล่าประโยชน์ ด้วยวิธีการดังนี้
สมุนไพรถ่ายพยาธิสูตรที่ 1 : ใช้มะเกลือและน้ำสะอาดตำมะเกลือ 10 เม็ด ให้พอแหลกคั้นกับน้ำสะอาด 1 ลิตร ใช้ผ้าขาวบางกรองเอาเฉพาะน้ำ นำไปกรอกให้วัวหรือควายกินทันทีในตอนเช้าเพียงครั้งเดียว โดยที่มะเกลือมีสารในการออกฤทธิ์ในการขับพยาธิ ซึ่งสามารถละลายน้ำได้ดี จึงไม่มีการดูดซึมผ่านลำไส้ แต่ถูกพยาธิในลำไส้กินเข้าไป ทำให้พยาธิตายได้ในระยะเวลาอันสั้น
สมุนไพรถ่ายพยาธิสูตรที่ 2 : ใช้บอระเพ็ดและเกลือ : โดยนำบอระเพ็ด 1 กก. และเกลือ 2 กำมือ นำมาผสมคลุกเคล้าให้เข้ากันจากนั้นคั้นเอาเฉพาะน้ำ โดยน้ำบอระเพ็ดที่ได้จะนำมาผสมกับน้ำสะอาดนำไปกรอกให้วัวหรือควายกิน จะช่วยถ่ายพยาธิ และรักษาอาการสัตว์ไม่กินหญ้า เบื่ออาหารได้ดี
โคที่จะนำมาถ่ายพยาธิสังเกตุได้ง่ายจากลักษณะภายนอกจะซูบผอม ไม่กินอาหาร มองเห็นซี่โครงได้อย่างชัดเจนทำให้มีราคาถูกสามารถนำมาเลี้ยงขุนได้กำไรงาม โดยนำโคไปถ่ายพยาธิก่อนจะทำให้เจริญอาหารได้ดี ขุนได้น้ำหนักอย่างรวดเร็ว
เมื่อทำการถ่ายพยาธิโคเสร็จเรียบร้อยก็ปล่อยโคลงเล็มกินหญ้า สังเกตุได้จากโคจะเกินหญ้าได้ดีขึ้น จากนั้นนำโคไปล้างทำความสะอาดและฆ่าเชื้อก่อนนำไปเข้าคอกขุน
ที่มา : รักบ้านเกิด
